Szczury karmione od najmłodszych lat produktami o wysokiej zawartości tłuszczu, soli i cukru – produktami znanymi jako „śmieciowe jedzenie” – mają trwałe uszkodzenia mózgu. Wykazano, że zła dieta może pogorszyć zdolność zapamiętywania rzeczy w dłuższej perspektywie.
Śmieciowe jedzenie to termin określający niezdrową żywność, który jest używany w odniesieniu do taniej żywności o wysokiej zawartości tłuszczów, cukrów i soli, a także sztucznych dodatków, barwników i wzmacniaczy smaku, ale o niskiej zawartości innych składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Obejmuje to niezdrowe przekąski, takie jak fast food, hamburgery i frytki, smażone potrawy, słodkie napoje gazowane i chipsy. Nowe badania opublikowane w czasopiśmie Brain, Behaviour and Immunity wykazały, że dorastanie na takiej diecie może prowadzić do trwałego upośledzenia pamięci.
Niezdrowa dieta szczurów
W ostatnich latach niezdrowa żywność była często łączona przez naukowców z różnymi problemami zdrowotnymi. W badaniu z 2020 roku naukowcy wykazali, że tydzień na tak zwanej zachodniej diecie wystarczył, aby uczestniczący w nim studenci osiągnęli gorsze wyniki w testach pamięci. Inne badania wykazały związek między niewłaściwą dietą a chorobą Alzheimera. Osoby cierpiące na tę chorobę mają zwykle niższy poziom neuroprzekaźnika zwanego acetylocholiną w mózgu, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania pamięci i funkcji takich jak uczenie się, uwaga, pobudzenie i mimowolne ruchy mięśni.
Opierając się na wcześniejszych pracach, Scott Kanoski z University of Southern California i jego koledzy przyjrzeli się temu, jak dieta wysokotłuszczowa i wysokocukrowa wpływa na młodych ludzi, zwłaszcza w okresie dojrzewania, kiedy ich mózgi przechodzą znaczący rozwój.
Zespół przeprowadził badania na szczurach. Naukowcy monitorowali poziom acetylocholiny w grupie szczurów, które od najmłodszych lat były karmione dietą, którą można z powodzeniem opisać jako dietę zachodnią, tj. tłustą, słodką i wysoko przetworzoną. W badaniu uczestniczyły również gryzonie karmione normalną dietą. Stanowiły one grupę kontrolną.
Naukowcy przygotowali również specjalny test dla szczurów, który analizował ich reakcje na określone zadania. Test ten sprawdzał ich pamięć. Test ten polegał na tym, że szczury odkrywały nowe obiekty w różnych lokalizacjach. Po kilku dniach badacze ponownie wprowadzili szczury do niemal identycznej lokalizacji, która różniła się od poprzedniej tym, że znajdował się w niej jeden dodatkowy obiekt.
Pogorszenie pamięci długotrwałej
Wyniki eksperymentu wykazały, że gryzonie karmione śmieciowym jedzeniem zachowywały się tak, jakby nie pamiętały, jaki obiekt i gdzie widziały wcześniej. Nie były w stanie zidentyfikować nowych obiektów w miejscu, które zwiedzały kilka dni wcześniej. Te problemy z pamięcią utrzymywały się nawet po przejściu na zdrową dietę. Z kolei szczury z grupy kontrolnej wykazywały się znajomością miejsc.
Przyczyną tego wydaje się być dieta bogata w cukry proste i tłuszcze nasycone, które zakłócają sygnalizację acetylocholiny, kluczowego neuroprzekaźnika w mózgach zwierząt, który jest odpowiedzialny za pamięć. Szczury z grupy „śmieciowego jedzenia” miały obniżony poziom białka, które przenosi acetylocholinę w hipokampie, obszarze mózgu, który pomaga utrwalać wspomnienia i informacje przestrzenne.
Dalsze obrazowanie wykazało, że ta redukcja upośledzała sygnalizację acetylocholiny u zwierząt, które słabo radziły sobie z zadaniami pamięciowymi.
Sygnalizacja acetylocholiny jest mechanizmem, który pomaga kodować i zapamiętywać różne zdarzenia, analogicznie do pamięci epizodycznej u ludzi, która pozwala nam pamiętać przeszłe wydarzenia. Wydaje się, że sygnalizacja ta nie występuje u zwierząt, które dorastały na diecie bogatej w tłuszcze i cukry, wyjaśniła Anna Hayes.
Kanoski zwrócił uwagę, że okres dojrzewania to bardzo wrażliwy czas dla mózgu. To właśnie wtedy zachodzą w nim ważne zmiany. Obserwacje szczurów wykazały, że problemy z pamięcią były długoterminowe.
Niestety, niektóre rzeczy, które mogą być łatwiej odwracalne w wieku dorosłym, są mniej odwracalne, gdy występują w dzieciństwie, zauważył.
W innym badaniu naukowcy sprawdzili, czy upośledzenie pamięci u szczurów wychowanych na śmieciowym jedzeniu można odwrócić za pomocą substancji indukujących uwalnianie acetylocholiny. Po podaniu tych substancji pamięć szczurów wróciła do normy.
Inną kwestią jest to, czy wyniki tych badań można przenieść na ludzi. Podobne badania musiałyby zostać przeprowadzone na nastolatkach. Jednak praca naukowców pokazuje, do czego może doprowadzić zła dieta i dodaje kolejne dowody do już zgromadzonych dowodów na szkodliwość śmieciowego jedzenia.
